Update over de laatste innovatie in immuno-oncologie
voor Belgische kankerpatiënten
Brussel, 1 maart 2024 – Tijdens een informatieve sessie georganiseerd door Bristol Myers Squibb heeft een multidisciplinair panel van experten de evolutie van kankerbehandeling besproken, de beschikbare behandelingsopties in België, evenals de nieuwste ontwikkeling in immuno-oncologie en de vooruitzichten op een betere levenskwaliteit of verhoogde overlevingskans voor kankerpatiënten. De aanwezige panelleden waren Prof. Dr. Bart Neyns, Hoofd Medische Oncologie in het UZ Brussel, Luc Vautmans, medeoprichter en bestuurslid van Melanoompunt, Christine Biebuyck, bestuurslid van Prolong, en Dr. Paul Lacante, Medisch Directeur bij Bristol Myers Squibb Benelux & EU Cluster. Lees hieronder de samenvatting van het gesprek.
Doorbraak in immuno-oncologie
Een nieuwe doorbraak in de behandeling van kanker dient zich aan. Na de ontdekkingen van Jim Allison (CTLA-4 in 1992) en Tasuku Honjo (anti-PD-1 in 1996), die katalysatoren waren voor de evolutie van kankerbehandeling, dient zich nu een nieuwe ontwikkeling aan in immuno-oncologie die hoop brengt voor kankerpatiënten.
In de loop der jaren is de levenskwaliteit en levensverwachting van patiënten aanzienlijk veranderd. Immuuntherapie en combinatietherapieën in de behandeling van kanker hebben de algehele overlevingscurve voor patiënten met melanoom, nier- en blaaskanker, longkanker en mesothelioom, lymfeklierkanker, hoofd- en nekkanker, darmkanker, en maag- en slokdarmkanker. Deze therapieën hebben langetermijnoverleving mogelijk gemaakt bij verschillende gevorderde tumortypen.
Prof. Dr. Bart Neyns, Hoofd Medische Oncologie in het UZ Brussel: “De doorvertaling van wetenschappelijke inzichten naar effectieve kankerbehandelingen met immuuntherapie, waarbij patiënten behandeld worden met zogenaamde checkpointremmers die zich op bepaalde molecules richten die aanwezig zijn op immuun- en kankercellen, heeft voor een doorbraak gezorgd die we twintig jaar geleden niet voor mogelijk hielden. Zonder enige twijfel hebben we vandaag zelf nog niet het volle potentieel van immuuntherapie ontgonnen.”
Vóór de introductie van immuuntherapie konden kankerpatiënten rekenen op chirurgie, radiotherapie, cytotoxische behandelingen, chemotherapie, hormoontherapie en gerichte therapeutische behandelingen. Immuuntherapie is één van de behandelingen die het behandelparadigma voor kanker fundamenteel hebben veranderd, met als doel een immuunrespons tegen de tumor te bekomen en een immunologisch geheugen te ontwikkelen.
Kanker in België: toename aantal diagnoses, maar ook verhoogde overlevingskansen
Kanker is nog steeds de belangrijkste doodsoorzaak in België, gevolgd door hart- en vaatziekten.1 Iedereen kan kanker krijgen, maar in se is kanker een ouderdomsziekte. Hoe ouder we worden, hoe groter de kans dat we kanker ontwikkelen. Mede door de toenemende levensverwachting en de Westerse levensstijl, groeit het aantal kankerdiagnoses. Momenteel worden er elk jaar 75.000 nieuwe gevallen geregistreerd in ons land, en de Belgische Stichting Kankerregister verwacht dat dit aantal tegen 2030 zal oplopen tot 83.500 nieuwe gevallen per jaar.2
De meest voorkomende soorten kanker in België zijn borstkanker, prostaatkanker, longkanker, colorectale kanker en melanoom.3 Ondanks de vooruitgang die reeds is geboekt, blijft de strijd tegen kanker een grote uitdaging.
Positieve evolutie in overlevingskans bij melanoom gaat gepaard met andere uitdagingen
Melanoom, een kwaadaardig type huidkanker, is het 5e meest voorkomende type kanker in België met 4.163 nieuwe diagnoses in 20224 en komt vaker voor bij Belgische vrouwen (2.356 nieuwe gevallen in 2022) dan bij mannen (1.807 nieuwe gevallen in 2022).5 De overlevingskansen voor patiënten met gevorderd (niet-operabel of uitgezaaid) melanoom zijn het laatste decennium erg verbeterd. Tien jaar geleden hadden patiënten die gediagnosticeerd werden met gevorderd (niet-operabel of uitgezaaid) melanoom een slechte prognose en de beschikbare behandelingen boden weinig hoop. Vandaag is langetermijnoverleving voor hen mogelijk.
Desalniettemin gaan de toegenomen overlevingskansen bij melanoom gepaard met andere uitdagingen. Luc Vautmans, medeoprichter en bestuurslid van Melanoompunt: “Stress en angst voor of tijdens medische beeldvorming komen vaak voor en zorgen ervoor dat patiënten afwisselend perioden van angst en opluchting ervaren. Dit is wat we ‘scanxiety’ noemen, een zware psychologische last om mee om te gaan – niet alleen voor patiënten trouwens, maar ook voor hun naasten.”
Nooit eerder werd onderzoek gevoerd naar angst en onrust bij kankerpatiënten en hun naasten. Om meer inzicht te krijgen in de impact van ‘scanxiety’ op hen hebben Melanoompunt, Universiteit Gent en het Universitair Ziekenhuis Gent een onderzoeksproject opgestart. Het onderzoeksteam verzamelt data over de impact van ‘scanxiety’ op het sociale, fysieke en psychische welzijn voor, tijdens en na controleonderzoeken - dit zowel bij patiënten als hun naasten. Dit jaar wordt een longitudiaal nationaal onderzoek opgestart om inzicht te krijgen in de problematiek op Belgisch niveau. Op basis daarvan zullen individuele noden geïdentificeerd kunnen worden en zullen patiënten, naasten en zorgverleners samen naar oplossingen zoeken om de angst en onrust te verlagen.
Stigma weegt op longkankerpatiënten: 30% van de Belgen denkt dat longkanker (deels) schuld van patiënt zelf is
Longkanker is de 3e meest voorkomende kanker in België, met 8.636 nieuwe diagnoses in 20226. Door de lage overlevingskansen is het tevens ook één van de dodelijkste kankers. Longkanker komt vaker voor bij Belgische mannen (2e meest voorkomende kanker met 5.469 nieuwe gevallen in 2022) dan bij vrouwen (3e meest voorkomende kanker met 3.167 nieuwe gevallen in 2022).7
Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Prolong, een vereniging voor en door mensen met longkanker of mesothelioom en hun naasten, toont aan dat longkankerpatiënten vaak gestigmatiseerd worden. Sterker nog, 30% van de Belgen geeft toe dat ze denken dat longkanker (deels) de schuld van de patiënt zelf is. Het klopt dat roken een belangrijke risicofactor is voor longkanker, maar er zijn ook veel andere mogelijke oorzaken. Daarnaast geeft ongeveer 67% van de Belgen aan niet te weten hoe ze moeten reageren wanneer iemand in hun omgeving wordt geconfronteerd met een longkankerdiagnose. Bijgevolg doet of zegt 1 op de 2 personen daarom helemaal niets8. Toch is het van onschatbare waarde om steun te bieden en ‘er te zijn’ voor de persoon in kwestie.
Christine Biebuyck, bestuurslid van Prolong: “Iedereen kan longkanker krijgen, maar niemand rookt om longkanker te krijgen. Deze patiënten hebben ondersteuning nodig, geen oordeel. Via ons initiatief streven we ernaar longkanker en mesothelioom uit de taboesfeer te halen en onder de aandacht te brengen van het grote publiek.”
Het onderzoek toont inderdaad aan dat de algemene kennis over longkanker in België beter kan. Bijna 2 op de 3 Belgen (64%) weten dat longkanker één van de dodelijkste kankertypen is. Echter, maar liefst 41% van de Belgen weet niet dat longkanker (in sommige gevallen) gestabiliseerd kan worden9 voor een lange tijd. Onder andere patiëntenorganisaties spelen een belangrijke rol in het aanreiken van duidelijke en betrouwbare informatie en in het bieden van een vertrouwde omgeving waar patiënten in contact kunnen komen met lotgenoten.
Investering in R&D is cruciaal voor toekomst van kankerbehandeling
Immuuntherapie heeft de kankerbehandeling fundamenteel veranderd. Patiënten die voorheen weinig hoop hadden op een beter leven, zijn nu in remissie en overleven op de lange termijn. Helaas hebben niet alle patiënten baat bij immuuntherapie. De ontdekking en ontwikkeling van nieuwe behandelingen vereist echter aanzienlijke investeringen, en er is maar een kleine kans dat een medische ontdekking verder wordt geconcretiseerd: slechts 1 op de 10.000 ontdekte moleculen wordt uiteindelijk gecommercialiseerd en toegankelijk gemaakt voor patiënten.10
Daarom blijft de biofarmaceutische industrie investeren in kankeronderzoek. België is een pionier op dat vlak: 1 op de 5 kankeronderzoeksprojecten die in Europa in 2022 werden uitgevoerd, vond plaats in België11. In 2022 investeerde de Belgische gezondheidszorgsector € 15 miljoen per dag in onderzoek en ontwikkeling, wat neerkomt op een totale investering van € 5,7 miljard door de sector in 202312. Volgens het Europese R&D Dashboard 2023 werd wereldwijd 78,4% van alle investeringen in R&D in 2022 (€ 934 miljard) gerealiseerd door vier belangrijke sectoren, waarbij de gezondheidszorgsector op de tweede plaats staat. Bristol Myers Squibb, een toonaangevend biofarmaceutisch bedrijf, staat op de 15e plaats in de top 50 investeerders in R&D13.
Paul Lacante, Medisch Directeur bij Bristol Myers Squibb Benelux & EU Cluster: “Omdat kanker ongelofelijk complex is, hebben we nog niet aan de behoeften voldaan van alle mensen die met kanker leven. Dankzij ons baanbrekende werk op het gebied van immuno-oncologie hebben we langetermijnoverleving mogelijk gemaakt bij meerdere gevorderde tumortypen. We blijven ons inzetten voor excellentie in wetenschappelijk onderzoek en zetten strategische samenwerkingen op met de beste experts in oncologie om het leven van mensen met kanker vandaag en in de toekomst maximaal te verbeteren.”
Assia Nacer
NO-BE-2400044
1 Stichting tegen Kanker, Belgische Kankerbarometer 2022.
2 https://kankerregister.org/default.aspx?PageId=344 & Cancer Fact Sheets, Registre du Cancer, Année d'incidence 2021, Bruxelles 2023, België, 2012-2016. Belgian Cancer Registry, Brussels. & Statbel (Algemene Directie Statistiek - Statistics Belgium).
3 Ferlay J, Ervik M, Lam F, Laversanne M, Colombet M, Mery L, Piñeros M, Znaor A, Soerjomataram I, Bray F (2024). Global Cancer Observatory: Cancer Today. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer. Available from: https://gco.iarc.who.int/today, accessed 06 February 2024.
4 Ferlay J, Ervik M, Lam F, Laversanne M, Colombet M, Mery L, Piñeros M, Znaor A, Soerjomataram I, Bray F (2024). Global Cancer Observatory: Cancer Today. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer. Available from: https://gco.iarc.who.int/today, accessed 06 February 2024.
5 Ferlay J, Ervik M, Lam F, Laversanne M, Colombet M, Mery L, Piñeros M, Znaor A, Soerjomataram I, Bray F (2024). Global Cancer Observatory: Cancer Today. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer. Available from: https://gco.iarc.who.int/today, accessed 06 February 2024.
6 Ferlay J, Ervik M, Lam F, Laversanne M, Colombet M, Mery L, Piñeros M, Znaor A, Soerjomataram I, Bray F (2024). Global Cancer Observatory: Cancer Today. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer. Available from: https://gco.iarc.who.int/today, accessed 06 February 2024.
7 Ferlay J, Ervik M, Lam F, Laversanne M, Colombet M, Mery L, Piñeros M, Znaor A, Soerjomataram I, Bray F (2024). Global Cancer Observatory: Cancer Today. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer. Available from: https://gco.iarc.who.int/today, accessed 06 February 2024.
8 https://campaign-nl.prolong.be/stigma
9 https://campaign-nl.prolong.be/stigma
10 EFPIA development of medicines, https://www.efpia.eu/about-medicines/development-of-medicines/.
11 Persbericht pharma.be, https://pharma.be/nl/media/nieuws/nood-aan-een-nieuw-kankerplan-voor-belgie.
12 Persbericht pharma.be, https://pharma.be/nl/media/nieuws/nood-aan-een-nieuw-kankerplan-voor-belgie.
13 Nindl, E., Confraria, H., Rentocchini, F., Napolitano, L., Georgakaki, A., Ince, E., Fako, P., Tuebke, A., Gavigan, J., Hernandez Guevara, H., Pinero Mira, P., Rueda Cantuche, J., Banacloche Sanchez, S., De Prato, G. and Calza, E., The 2023 EU Industrial R&D Investment Scoreboard, Publications Office of the European Union, Luxembourg, 2023, doi:10.2760/506189, JRC135576.